Iva. Nies b’ġilda iktar ċara jinħarqu iktar malajr fix-xemx minn dawk b’ġilda iktar skura. Iktar ma tkun sensittiva għax-xemx il-ġilda tiegħek, iktar huwa importanti li tipproteġi l-ġilda tiegħek mill-effetti dannużi tax-xemx. Normalment, issir distinzjoni bejn sitt tipi ta’ ġilda differenti. It-tip ta’ ġilda huwa karatterizzazzjoni ta’ kemm hi sensittiva l-ġilda tiegħek għar-radjazzjoni ultravjola (UV).
Ċerti karatteristiċi li jistgħu jiggwidawk fid-definizzjoni tat-tip ta’ ġilda tiegħek huma spjegati hawn taħt, u jibdew mill-iktar sensittivi għall-inqas:
- Il-ġilda tinħaraq malajr ħafna, u qatt, jew kważi qatt, ma tismar.
- Il-ġilda tinħaraq malajr, u tismar bil-mod.
- Il-ġilda ma tinħaraqx malajr, u tismar.
- Il-ġilda kważi qatt ma tinħaraq, u tismar malajr ħafna (tip ta’ ġilda Mediterranja).
- Il-ġilda qatt ma tinħaraq, ġilda samra naturali (tip ta’ ġilda mill-Asja).
- Il-ġilda qatt ma tinħaraq, ġilda skura naturali (tipi ta’ ġilda sewda).
Figura 3: Karta tat-tipi ta’ ġilda.
|
Kulur il-ġilda naturali |
Sensittività għall-UV |
Riskju tal-kanċer tal-ġilda | ||
|---|---|---|---|---|
|
Tip I |
Bjonda ħafna, abjad karti, xagħar ċar jew aħmar, spiss bin-nemex |
++++ |
Il-ġilda tinħaraq malajr ħafna, u qatt, jew kważi qatt, ma tismar. |
L-ikbar riskju tal-kanċer tal-ġilda |
|
Tip II |
Bjonda, |
+++ |
Il-ġilda tinħaraq malajr, u tismar bil-mod. |
Riskju għoli tal-kanċer tal-ġilda |
|
Tip III |
Ġilda tagħti fil-kannella, b’xagħar skur u għajnejn kannella jew ħodor |
++ |
Il-ġilda ma tinħaraqx malajr, u tismar |
Riskju għoli tal-kanċer tal-ġilda |
|
Tip IV |
Kannella moderata, għajnejn kannella u xagħar skur |
+ |
Il-ġilda kważi qatt ma tinħaraq, u tismar malajr ħafna (tip ta’ ġilda Mediterranja) |
F’riskju tal-kanċer tal-ġilda |
|
Tip V |
Kannella skur, għajnejn kannella u xagħar skur |
+/_ |
Il-ġilda qatt ma tinħaraq, ġilda samra naturali (tip ta’ ġilda mill-Asja). |
Il-kanċers tal-ġilda huma relattivament rari, iżda dawk li jseħħu spiss jinqabdu fi stadju tard, iktar perikoluż |
|
Tip VI |
Kannella skur sa iswed b’pigment fond, għajnejn kannella skuri u xagħar iswed |
_ |
Il-ġilda qatt ma’ tinħaraq, ġilda skura naturali (Tipi ta’ ġilda sewda) |
Il-kanċers tal-ġilda huma relattivament rari, iżda dawk li jseħħu spiss jinqabdu fi stadju iktar tard, iktar perikoluż |
Sors: IARC
Fatturi importanti oħrajn marbutin ma’ riskju ikbar li jiġi żviluppat kanċer tal-ġilda huma:
- In-numru ta’ felul (naevi) fuq il-ġilda tiegħek (numri kbar iżidu r-riskju ta’ melanoma) kif ukoll felul b’forma mhux tipika.
- Storja ta’ kanċer tal-ġilda fil-ġenituri tiegħek kif ukoll fik.
- Ġilda li diġà ġarrbet ħsara minħabba esponiment eċċessiv għall-UV (ġilda li għandha “age spots”, tilfet l-elastiċità tagħha, hi mkemmxa ħafna).
- Immunosuppressjoni (artifiċjali), jiġifieri l-użu ta’ mediċina li tbaxxi l-funzjoni immuni wara trapjant tal-organi.
Il-kulur ta’ xagħrek u l-kulur ta’ għajnejk huma relatati mat-tip ta’ ġilda tiegħek. Pereżempju, nies b’xagħarhom aħmar u għajnejhom koħol ġeneralment ikunu iktar sensittivi għar-radjazzjoni tal-UV minn nies b’xagħarhom iswed u għajnejn kannella.