Screening heeft tot doel darmkanker (of aandoeningen die tot darmkanker kunnen leiden) in een vroeg stadium op te sporen wanneer er grote kans is dat de behandeling succesvol zal zijn. Er bestaan twee methoden van darmkankerscreening:
- een test om bloedsporen in uw ontlasting op te sporen – de fecaal occult bloedtest,
- een onderzoek van de binnenkant van de darm via een procedure die flexibele sigmoïdoscopie of colonoscopie wordt genoemd.
De fecaal occult bloedtest (FOBT) is een biochemische test die heel kleine hoeveelheden bloed in ontlastingsmonsters kan opsporen; de hoeveelheden zijn zo klein dat ze met het blote oog niet te zien zijn ("occult bloed" betekent "verborgen bloed"). Dit is de vaakst gebruikte methode van darmkankerscreening in de Europese Unie. Er bestaan twee soorten FOBT: de guajak-FOBT en de immunochemische FOBT (ook de fecaal immunochemische test, FIT genoemd). Bij de twee soorten tests is er een verschil in de manier waarop de ontlastingsmonsters moeten worden verzameld en waarop ze worden geanalyseerd. U kunt de guajak-FOBT of FIT bij u thuis uitvoeren. De screeningkit biedt u een eenvoudige manier om kleine monsters van uw ontlasting te verzamelen. De monsters moeten in een laboratorium worden geanalyseerd.
Flexibele sigmoïdoscopie en colonoscopie zijn medische procedures die gebruikmaken van een lange, flexibele, dunne buis met een lichtje en een miniatuurcamera aan het uiteinde. De buis wordt via de anus ingebracht om de binnenkant van uw darm te bekijken en kan veranderingen vaststellen die door kanker en andere ziekten zoals poliepen, worden veroorzaakt. Poliepen zijn abnormale uitwassen in de darm die zich in sommige gevallen tot darmkanker kunnen ontwikkelen, tenzij ze worden verwijderd. Als er poliepen worden gevonden, kunnen de meeste tijdens het screeningonderzoek pijnloos worden verwijderd. Bij colonoscopie kan de volledige dikke darm worden bekeken. Bij flexibele sigmoïdoscopie kan alleen het onderste deel van de dikke darm worden onderzocht, maar dit onderzoek verloopt sneller, kan zonder verdoving gebeuren en met alleen een klysma ter voorbereiding van de darm (m.a.w. de noodzakelijke voorbereiding voor het onderzoek). Omdat sigmoïdoscopie en screeningcolonoscopie invasieve procedures zijn, kunnen er zich ernstige complicaties voordoen.
Als screening via de guajak-FOBT, FIT of flexibele sigmoïdoscopie abnormale resultaten oplevert, zult u worden doorverwezen voor een colonoscopie om de binnenkant van uw volledige darm op kanker en poliepen te onderzoeken.
De meeste onderzoeken naar het effect van screening op het voorkomen van sterfgevallen door darmkanker, zijn uitgevoerd bij gezonde mensen ouder dan 45-50 jaar en jonger dan 70-75 jaar. Alle aanbevolen screeningmethoden zijn doeltreffend in het verlagen van het risico om aan darmkanker te overlijden. Volgens studies heeft deelname aan screening via de guajak-FOBT of FIT het risico om aan darmkanker te overlijden, met 20-30 % verlaagd; deelname aan screening via flexibele sigmoïdoscopie heeft het risico met ongeveer 50 % verlaagd. Deelname aan screening via colonoscopie verlaagt het risico om aan darmkanker te overlijden, naar schatting met circa 30–65 %, maar de bewijzen voor deze raming zijn beperkt.
Het risico om darmkanker te ontwikkelen, is bij de deelnemers aan het onderzoek met ongeveer 30 % gedaald bij screening via flexibele sigmoïdoscopie. Met andere woorden, bij de mensen die aan de screening hebben deelgenomen, zijn drie op tien darmkankers voorkomen. Bij screening via colonoscopie bedraagt de risicoverlaging ongeveer 50-65 %, maar de bewijzen voor deze raming zijn beperkt.